آتش سوزی جنگل های پاسارگاد و ضرورت دوباره بازخوانی شرح وظایف تخصصی دستگاه های اجرایی در مدیریت بحران ها کامبیز قهرمانی – مدیر روابط عمومی جمعیت هلال احمر استان فارس حوادث تلخ و ناگوار آتش سوزی مراتع، جنگل ها و منابع طبیعی که هر از چند وقت یکبار تیتر اول رسانه ها را به خود اختصاص می دهد، فارغ از ریشه ها، دلایل، قصور و تقصیرها، ضرورت بازخوانی شرح وظایف تخصصی دستگاه های اجرایی در مدیریت بحران ها را به اذهان متبادر می کند. آتش سوزی جنگل های پاسارگاد که بالاخره و با تحمل مشقت ها و کمبودها، پس از سه روز، 19 تا 21 خرداد ماه جاری، مهار و خاموش شد، بستری را فراهم نمود تا دیدگاه ها و نظرات کارشناسی و انتقادی صاحبان فن و اصحاب رسانه در خصوص مساله مدیریت هماهنگ و یکپارچه بحران به ویژه در استان فارس که بزرگترین پوشش جنگلی کشور را در اختیار دارد، مطرح گردد. در این میان برخی تحلیل ها، یادداشت ها و اظهارنظرها به دلیل عدم اشراف کامل بر شرح وظایف عمومی و تخصصی دستگاه های اجرایی دست اندرکار مدیریت بحران، از غنا و جنبه کارشناسی متقنی برخوردار نبودند. جمعیت هلال احمر به عنوان مسئول کارگروه امداد و نجات و آموزش همگانی، وظایف عمومی و تخصصی تعریف شده ای دارد که در قالب اساسنامه، دستورالعمل ها و آئین نامه های امدادی داخل سازمانی و ابلاغ رسمی سازمان مدیریت بحران کشور گنجانده شده است. در موارد ضرورت نیز شرح وظایف این جمعیت در قبال برخی حوادث شایع، اما غیر مصرح در اسناد بالادستی، با انعقاد تفاهم نامه ملی مشترک با دستگاه های متقاضی دریافت خدمات امدادی، به صورت توافقی و تعاملی انعطاف پذیری دارد. آتش سوزی جنگل ها، مراتع و منابع طبیعی یکی از حوادث شایع به ویژه در فصول گرم سال است که خسارات جبران ناپذیری به ثروت ملی کشور وارد می کند. بدون شک جمعیت هلال احمر به عنوان یک نهاد مردمی، امدادی و خدمت رسان نمی تواند نسبت به چنین حوادث ناگواری بی تفاوت بماند؛ اما این جمعیت مطابق با آئین نامه ها و دستورالعمل های امدادی تنها و تنها نقش پشتیبانی عملیاتی در آتش سوزی های منابع طبیعی را بر عهده دارد و همانگونه که بارها تاکید شد به عنوان دستگاه امدادرسان اصلی و پاسخگو در این زمینه به شمار نمی آید. این جمعیت طرف قرارداد و امضاء تفاهم نامه مشترک با دستگاه های حفاظت از منابع طبیعی و جنگل ها نمی باشد و حضور و عملکرد آن در حوادث یاد شده صرفاً از همان منظر وظیفه انسانی و ملی قابل بررسی و قضاوت می باشد؛ موضوعی که کمتر به آن در رسانه ها و دیدگاه های کارشناسی پرداخته شده است. کمااینکه در در جریان حادثه آتش سوزی جنگل های پاسارگاد نیز جمعیت هلال احمر فارس30 نجاتگر داوطلب و کادر از شهرستان های ارسنجان، خرمبید و مرودشت، به همراه دو دستگاه آمبولانس و 4 خودرو عملیاتی سبک به منطقه حادثه اعزام و به 55 مصدوم ناشی از آتش سوزی، خدمات سرپایی امداد و کمک های اولیه ارائه نمود. بالگرد جمعیت هلال احمر نیز با 28 سورتی پرواز، به جابجایی460 نیروی عملیاتی و 10 هزار کیلوگرم تجهیزات و اقلام امدادی به منطقه حادثه اقدام نمود. امکانات و لجستیک جمعیت هلال احمر و آموزش های امدادی در نظر گرفته شده برای نیروهای کادر و داوطلب، متناسب با مقوله مهار و اطفاء حریق منابع طبیعی و جنگل ها نمی باشد بلکه در چارچوب مراحل چهارگانه مدیریت بحران، به ویژه در راستای امر مهم و حیاتی امداد و نجات انسان ها در حوادث و بحران های طبیعی و انسان ساخت، تعریف و طراحی شده است. بنابراین انتظار فوق العاده و خارج از قانون و عرف از جمعیت هلال احمر و امکانات و نیروهای آن مانند بالگرد، که برای انتقال سریع مصدومان در حوادث اضطراری و نیز جابجایی تجهیزات و اقلام امدادی و نیروی انسانی متخصص به مناطق حادثه دیده ی خارج از دسترس معمول لحاظ شده است، انتظار معقول و منطقی نمی باشد. در حادثه اخیر آتش سوزی جنگل های پاسارگاد نیز بیش و پیش از آنکه شرح وظایف تخصصی دستگاه های متولی امر مدیریت بحران ملاک قضاوت قرار گیرد و از دستگاه های اصلی درخواست پاسخگویی شود، نقطه گرانیگاه اصلی اظهارنظرها بر روی نقص فنی بالگرد جمعیت هلال احمر فارس و تاخیر حضور بالگرد جمعیت خوزستان در منطقه حادثه قرار گرفت؛ نکته ای که هر چند نباید از نظرها دور می ماند اما مساله و متغیر اصلی در این زمینه نبود. در پایان ضمن قدردانی از تمامی تلاش ها و خدمات دستگاه ها، نیروهای امدادی و مردمی برای مهار و اطفاء آتش سوزی جنگل های پاسارگاد و نیز دغدغه ها و دلسوزی های اصحاب محترم رسانه، بر این نکته تاکید می کنیم که تجارب مربوط به حوادث آتش سوزی منابع طبیعی، ضرورت اتخاذ تدابیری جدی و شفاف برای مدیریت صحیح حوادث مشابه در آینده را مضاعف می نماید.